TAŞHAN

TAŞHAN

TOKAT’ın anıt-binalarından birisidir TAŞHAN. Ceylan derisi üzerine yazılmış vakfiyesinde 1631 tarihinde yapıldığı yazılıdır. Taşhan, kervansaray olarak inşa edilmiş bir Osmanlı eseridir. Ön ve iç cephelerdeki dükkanlar kesme taş, üst kat ise tuğla ve moloz taş ile; ortası açık avlulu; avlu etrafı kemerli şekilde örülmüş iki katlı bir binadır. Alt katında iç kısımda 37, dış cephesinde 25 kemerli iş yeri bulunmaktadır. Üst katında 46 odası mevcuttur.
TAŞHAN, 365 yıllık ömründe kaç onarım görmüştür, bilinmiyor. Bizim bildiğimiz 1960’lı yıllarda Belediyece tamir ettirilmişti. O zamanlar Taşhan sebze hali olarak kullanıyordu. Dış cephedeki dükkânların çoğunda kasaplar vardı. Taşhan, 1963 yılında, o zamanki adıyla “Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu”nun kararıyla tescil edilip Doğan Bey vakfından olduğu ve korunması gerektiği onaylanmıştır.
1970’li yıllarda Taşhan’ın üst katı öğrenci yurdu olarak, avlu etrafındaki dükkânlar da ardiye olarak kullanılmıştır. O tarihlerde, üst ve alt katların eyvanlarına radyatörlü kalorifer tesisatı döşenmiştir. Bu kalorifer tesisatının kaç yıl çalıştırıldığını bilmiyoruz. Verimli çalıştığı çok kuşkulu olduğu gibi, ekonomik olmadığı ve binaya zarar verdiği kesindir. Bir kısım boruları taşlar arasına yerleştirilmiş, kışın boru içindeki suyun donup, boruları patlatmasıyla beraber binanın yer yer taş örgüsünü, hatta kesme taşlarını çatlatmıştır.
O yıllarda Taşhan gibi eski ve önemli bir tarihi binaya böyle bir kalorifer tesisatının uyup uymadığı ve ne gibi zarar vereceği hiç umursanmadan yapılmıştır. Umursanmadığı için yukarıda belirttiğimiz zararları yaptığı gibi, binanın tarihi estetik görüntüsünü de bozmuştur. Vakıflar İdaresi bir tarihi yapının onarımında temel ilkelerden birinin de eski eserin asli hüviyetini bozacak ilaveler veya eksiltmelerden kaçınmak olduğunu bilmiyor muydu?
Bugün Taşhan’ın bazı bölümleri onarıma muhtaçtır. Bilhassa binanın tuvalet (WC) bölümleri hem alt, hem üst katta çok kötü durumdadır. Acilen onarımı gerekmektedir.
TAŞHAN, 1990 yılında Türkiye Turizm Vakfı’nın Vakıflar Genel Müdürlüğü ile yaptığı bir sözleşmeye dayanılarak, geleneksel el sanatlarının icra edileceği bir mekân olması sağlanmıştır. Üst katta özellikle bayanlar el sanatlarıyla uğraşmakta, alt katta avlu etrafında ise bilhassa antika eşya alım- satımı ve bazı eski el sanatları çalışmaları yapılmaktadır.
Önerimiz şudur: Taşhan’a vaktiyle döşenmiş olup, binanın hem tarihi estetik görüntüsüne ve hem de taşlarına zarar veren ve zaten yıllar yılı çalışmadığı için paslanmış bulunan kalorifer tesisatının sökülmesi ve hurda demir olarak satılmasıyla elde edilecek gelirle binanın kısmen de olsa bir onarımdan geçirilmesidir. Ecdat yadigârı eserleri korumak ve yaşatmakla mükellef olduğumuzu unutmayalım.
Hoşça kalın…

20 HAZİRAN – TOKAT GAZETESİ