By ALİ PAŞA CAMİSİ’nin AVİZELERİ
Ali paşa camii, Tokat’ın merkezinde yükselen bir anıt yapıdır. 16. Yüzyıldan kalma bir Osmanlı eseridir. Halk arasında söylenegelen “Meydan Camisi’nin kapısı, Ali Paşa Camisi’nin yapısı” deyişine hak verdiren görkemli yapısı hemen dikkati çeker.
Kare planlı hariminin sekizgen yüksek tamburu üstünde yükselen kubbesi, 16. yüzyıla ait çiçek motifleriyle tezyin edilmiştir. Sekiz mermer sütun üzerine kurulu yedi kubbeli son cemaat yeri vardır. Camimiz kesme taşla yapılmıştır. Kıble tarafı hariç diğer üç duvarı mahfil tipinde girintilidir.
Cami’nin mihrap ve minberi taştandır. Gök ve sarı mermerler mihrap, minber ve taç kapısında kullanılmıştır. Ali Paşa’nın kapısı da, yapısı gibi sanat değeri bakımından çok kıymetlidir.
Ali Paşa’nın yüksek kubbesinin, dış desteklerinin yanısıra kemerli destekleri de bulunmaktadır. Cami’nin mimarının yüksek kubbeye özel bir önem verdiği bellidir.
Acaba diyoruz, Ali Paşa’nın ismini bilmediğimiz mimarının aklına, yaptığı kubbeye bir gün – hem de yüzyıllar sonra bir gün – devasa bir avizenin takılacağı gelmiş midir? Pek sanmıyoruz. Çünkü zamanla bilimin daha da gelişeceği varsayımına dayanarak böylesi bir hesap hatasının yapılabileceğini kabul edemezdi.
Bundan dört yıl kadar önce Tokat’taki müftülük görevine gelen müftü Ahmet Zeki ELTURAN, ilk icraat olarak, Ali Paşa Camisi’nin kubbesine o devasa, gösterişli ve pahalı avizeyi taktırmıştı. Bu avize takım halinde asılmıştır. Ortadaki dev avizeye eşlik eden 4 küçük avize de simetrik olarak kubbe kemerlerine takılmıştır. Büyük avizenin ağırlığı derseniz, işte asıl meselemiz budur.
Şimdi, bu konuda Müftülük’ten bilgi rica ediyoruz. Söz konusu avize, kubbeye takılırken gereken denge hesapları yapılmış mıdır? Statik denge ve ağırlık hesapları hususunda mühendislerin raporları var mıdır? Yetkili ve ilgili daha üst makamların onayı alınmış mıdır?
Biraz geç kalınmış da olsa, tarihi yapılır adına göstermemiz gereken duyarlılık, başta Cami cemaati olmak üzere herkesi bağlar. Nitekim, değerli hem şehrimiz İnşaat Y. Mühendisi Ömer KUNTAY, ta İzmir’den bize gönderdiği mektupta, Ali Paşa’nın kubbesindeki dev avizenin tehlike arzettiği hususuna dikkat çekmektedir.
Bu konuda Müftüğümüzden yapılacak açıklamayı sütunumuzda yayınlayacağımızı belirtiriz.
Hoşça kalın…
19 EYLÜL – TOKAT GAZETESİ
