By MEDENİYET ADINA MEDENİ OLABİLMEK… (1)
Ülkemiz, dünyanın en eski medeniyetlerinin kalıntılarının bulunduğu son iki bin yıllık zaman süreci itibariyle de daha belirgin izlerin ve eserlerin günümüze ulaştığı topraklardır. Bir medeniyet hop diye ortaya çıkmadığı gibi, güm diye de göçüp gitmez.
Medeniyetlerin harman olduğu bir ülkede, her türlü tarihi miras ve kültürel değerler, eğer har vurup harman savrulmaktaysa, o ülkede yeni bir medeniyetin oluşması da pek mümkün olmaz. Kültürel miras, sadece yasalarla sayılmaz. Esas garanti, toplumsal bilincin yaygınlaşmasıyla sağlanabilir.
Eski medeniyetlerin korunması ve bunun üzerinde yeni bir medeniyetin yeşermesi bir zihniyet meselesi olup, hem bireysel, hem de toplumsal sorumlulukla bağlantılıdır.
Gayet tabiki kültürel mirasa ilişkin yasaları uygulamakla yükümlü kurumların sorumlulukları daha da ağırdır. Ülkemizdeki eski kültürel mirasın yeterince korunamadığı maalesef acı bir gerçektir. Öyle ki, son yüzelli yıllık zaman diliminde nice kültürel değerlerimiz yurtdışına kaçırılmış, kaçırılamayacak boyuttaki bazı eserler dahi parça parça taşınıp talan edilmiştir. Bunlardan bazılarının yurtdışındaki mezatlardan milyarlar ödenerek alınıp geri getirildiği malumdur.
Koruma konusunda birçok çelişkileri de görüp izlemekteyiz. Sıradan bir eski veya yeni yapı veya ne olduğu belirsiz bir saha, tarihi eser ve arkeolojik sit alanı diye tescil edilip vatandaşın mülkiyet haklarına da müdahale edilirken, gerçek manada tarihi eser veya sit alanı olan yapı ve mekanlar korumasız bırakılmaktadır. Buna örnek olarak, eski uygarlıklar beşiği Akdeniz ve Ege sahillerimizi ve Pamukkale’yi gösterebiliriz. Türkiye genelinde daha birçok örnek verilebilir. Talan edilen el yazması kitaplar, tahrip edilen höyükler, yıllar yılı onarım görmeyen Selçuklu ve Osmanlı eserleri de buna misaldir.
Ağır ihmal ve ilgisizlik yüzünden talan ve tahribata uğramış arkeolojik sit alanına Tokat ilinden de bir misal verelim: Altı eski medeniyetin üstüste kümelenmiş olduğu antikkent SULUSARAY! Bundan birkaç yıl önce Sulusaray höyüğünü kurtarmak için bir çalışma başlatılıp ilk etapta kazı yapılmışsa da arkası gelmemiştir.
Bu konuya devam edeceğiz. Hoşça kalın….
19 ŞUBAT – TOKAT GAZETESİ
