By Vakıflar (2)
“VAKIF” kelimesi Arapça “durmak” fiilinden türetilmiş mastar isimdir. Durma, durdurma, alıkoyma manalarını taşır. Özel anlamı ise, “bir malı veya mülkü satılmamak kaydıyla ve bazı özel şartlar çerçevesinde bir hayır isine tahsis etmek” demektir. Ki biz zaten bu anlamda kullanmaktayız.
Vakfın sosyal bir kurulum olarak çıkış nazariyeleri değişiktir. Bir görüşe göre vakfın temeli, İslamiyetten önceki Türklere; bir başka görüşe göre eski Roma ve Bizansa; daha başka bir görüşe göre de cahiliye devri Arap toplumuna dayanmaktadır.
İslam hukukçuları tarafından kurulmuş nazari sisteme göre vakıf, doğrudan doğruya İslami esastan gelen, İslam dininden kuvvet alan bir kurumdur. İslamiyette Vakıf Kurumu, Hz. Muhammed’in hurma bahçesi vakfetmesiyle başlar. Peygamberin vefatından sonra, ikinci hicri asırda hukuki şeklini alıp gelişerek, İslam devletlerinin sosyal ve ekonomik hayatlarında önemli bir yer tutmuştur.
Bir rivayete göre de Hz. İbrahim’in “Halil-ür Rahman Vakfı” tarihteki ilk vakıftır.
Yardımlaşma ve yardım etme fikri, insanlık tarihi kadar eskidir. Mutlaka her toplumun insanları, yaşadığı çağın gereğince bir yardımlaşma etkinliği göstermiştir.
Mevcut eserler ve tarihi rivayetler, Vakıfların ilk önce dini olarak başladığını bildiriyor. Daha sonrasında insani, medeni, sosyo kültürel ve ekonomik türde vakıflar kurulmaya başlanılmıştır.
Her tarih evresinde ve dünyanın her yerinde inanç veya iman gayretiyle vakıflar tesis edildiği görülür. Hıristiyan ülkelerinde kilise vakıflarına, Hindistan’da Budist vakıflarına rastlanır. Ancak, vakıflar hiçbir yerde, İslam ülkelerinde ve bilhassa Türk-İslam medeniyeti içinde olduğu kadar çok olmamıştır. Bu çapta büyük önem kazanmamıştır.
VAKIFLAR özellikle Osmanlı imparatorluğu zamanında en ileri mertebeye ulaşan hizmetleriyle toplumun sosyal, ekonomik ve kültür hayatına en geniş ölçüde katkıda bulunmuştur. Vakıfların temelinde ALLAH rızası, hayır-hasenat duygusu ve insanlık sevgisi yatar.
Ülkemizin Vakıf Arşivlerindeki en eski Vakfiye (vakıf belgesi) Aralık -1048 tarihini taşıması dolayısıyla 1983’den itibaren ARALIK ayının ilk haftası (Vakıf haftası) olarak kutlanmaktadır.
Devamı yarın. Hoşça kalın…
3 ARALIK – TOKAT GAZETESİ
