By DEMOKRASİ VE SİSTEM (1)
DEMOKRASİ için nice zamanlar neler söylendi yazıldı ve neler yapıldı? Bunların hepsi demokrasi tarihinde yazılıdır. Demokrasinin temel kuralları, tarih içinde az-çok belirgin hale gelmiş olmakla beraber; özellikle ‘1789 büyük Fransız devrimi’ ve son evrede 2. Dünya Harbi’nden alınan derslerle yürüyen gelişim çizgisinden bugün bilinen evrensel nitelikli kabuller olmuştur.
Bilindiği üzere, demokrasinin en kısa tanımı, bu kelimenin etimolojik (kökene dayalı) yapısına bakılarak yapılmaktadır: (eski Yunan’da “demos”, halk ve “kratos”, “otorite’den demokratia) “Halkın kendi kendini yönetmesi. Bir yönetim düzeninde halk iradesinin ağır basması veya yönetimin halk tarafından denetlenmesi”
Bugünkü dünyamızda ortak bir kabul vardır: Demokrasi en iyi rejimdir veya en az kusurlu yönetim biçimidir. Bu ortak kabule insanlık şıp diye varmamıştır. Nice çekilen çileler, kahırlar ve kanlı maceralardan sonra varabilmiştir. Ancak dünya demokrasi haritasına baktığımız da, ülkelerin belki yarısı demokrasi karşıtı monarşik veya oligarşik yönetimler altında iken, öbür yarısı ‘gelişmiş’, ‘az gelişmiş’ veya ‘gelişmekte olan’ diye nitelenen demokratik rejimlere sahip olduğu görülmektedir.
Demokrasinin evrensel kuralları ve kurumları bellidir de, ne var ki bu kural ve kurumlar ülkeden ülkeye, toplumdan topluma farklı uygulamalara, değişik algılanışlara sahne olmaktadır. Bu değişik algılama ve uygulamalar, sadece toplumların kendilerine özgü tarihsel ve sosyal yapılarından kaynaklanmakla kalmıyor, ‘ilkeli olmak/olmamak’ gibi törel (etik) değer yargılarından da ileri geliyor. Bu alanda ‘siyasi ahlak’ kavramı da oldukça sık kullanılmaktadır.
Demokrasinin gelişmişliği ile ekonominin gelişmişliği arasında bir ‘doğru orantı’ veya ‘doğrudan bağlantı’ olduğu da kuşkusuzdur.
Biz bu dizi-yazımızda bir “erken seçim”in gündeme çıktığı şu günlerde, zaman zaman Tarih’e ve öteki ülkelere, dünyadaki genel gelişmelere de ‘göndermeler’ yapmayı düşünmekle beraber, esas itibariyle TÜRKİYE’deki demokrasiyi ve sistemi irdelemeye çalışacağız.
Devam edecek. Hoşça kalın…
16 AĞUSTOS TOKAT GAZETESİ
