By DEMOKRASİ VE SİSTEM (21)
İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra tahtta Kalan Sultan Abdülhamit görevden alınarak, Selanik’e sürüldü. Mehmet (5) Reşat tahta çıkarıldı. Böylece İttihat ve Terakki Cemiyeti, imparatorluğun gerçek hakimi oldu. 1911 başlarında, birçok çevrede, olayların gidişinden duyulan hoşnutsuzluk, İttihatçı saflarında çözülmeye yol açtı. Önce ‘Hizbi Cedid’ adıyla bir gurup, daha sonra (21 KASIM 1911’de) ‘Hürriyet ve İtilaf’ adlı yeni bir parti kuruldu. OCAK-1912’de ittihatçılar, Meclis’in dağıtılmasını sağladılar. Yeni Meclise 269 mebusla girdiler. Gazi Ahmet Muhtar Paşa Hükümeti’nin kurulmasıyla bu Meclis de dağıtıldı.
23 OCAK 1913’de İttihatçılar Bakıali’ye baskın yaptılar. Başlarında Enver Bey’in bulunduğunu küçük bir subay grubu zorla kabine odasına girerek Harbiye Nazırı Nazım Paşa’yı vurdular. Kamil Paşa hemen istifa etti; Enver Bey de istifayı saraya götürerek Padişah’a sundu. Mahmut Şevket Paşa sadrazamlığa getirildi. Mahmut Şevket Paşa’nın 11 Haziran 1913’de öldürülmesinden sonra Enver Talat ve Cemal Paşalar yönetimi ele aldılar. Mahmut Şevket Paşa’nın yerine Mehmet Sait Halim Paşa geçti. Ancak ŞUBAT-1917’de sadrazamlığı Talat Paşa’ya bırakarak Ayan üyeliğine çekildi.
Talat Paşa, çağdaş bir anlayışla taşra ve mahalli yönetim üstüne eğildi. Yeni bir vilayet ve belediye yönetim düzeni hazırlayarak yürürlüğe koydu. İstanbul’da önemli ve sürekli değişiklikler yaptı. Bayındırlık alanında yenilikler yaptı. Polis, İtfaiye, Ulaştırma teşkilatı kuruldu. Toplum hayatında 19. yüzyılda başlayan batılılaşma hareketi hızlandı. Avrupa’nın 24 saatlik zaman ölçüsü alındı. Giyim tarzı ve geleneklerdeki batılılaşma bir kısım dindar çevrenin tepkisini çekti.
Bu dönemde eğitim alanın da yenilikler yapıldı. Daha önce başlayan çalışmaların devamıyla İstanbul Darülfünunu başta olmak üzere yeni ilk ve orta dereceli laik okullar, öğretmen okulları ve özel kurumlar açıldı. Kızlara da eğitim imkânı verildi. Türk kadınları memur, hukukçu, işkadını, doktor olarak ortaya çıktı. 1917’de kadın haklarının sağlanması yönünde ileri bir adım daha atıldı.
İkinci Meşrutiyet dönemi, Osmanlı devlet düzeni ve toplum hayatında bir takım değişiklik ve yenilikler yapılmakla beraber, ‘31 MART Vak’ası’, ‘Babıali Baskını’, ‘Trablus’, ‘Balkan’ ve ‘Birinci Dünya’ Savaşlarıyla çok gürültüpatırtılı geçen bir devir olarak tarihteki yerini aldı. 30 Ekim 1918’de Mondoros mütarekesi (ateşkes) imzalandı. 60 gemilik İtilaf devletleri (İngilizFransızİtalyan) donanması Çanakkale Boğazı’nın geçerek İstanbul limanına girdi. Anadolu’nun dört bir yanı İtilaf kuvvetlerince işgal altına alındı. Sultan Vahdettin, Meclis’i Mebusan’ı dağıttı (21 ARALIK 1919). İkinci Meşrutiyet de böylece sona erdi.
Devam edecek. Hoşça kalın…
9 EYLÜL TOKAT GAZETESİ
