By DEMOKRASİ VE SİSTEM (62)
ATATÜRK, tarihsel söylevinde memleketin 19 MAYIS 1919’daki genel durum ve görünüşünü anlatmaya devam ediyordu:
“… Daha sonraları elde edilen sağlıklı bilgi ve belgelerle anlaşıldı ki İstanbul Rum Patrikliğinde kurulan Mavri Mira Kurulu (Belge:1) iller içerisinde çeteler oluşturmak yaptırmakla uğraşıyor. Yunan Kızılhaçı’nın Yasal Göçmenler Kurulu; Mavri Mira Kurulu’nun çalışmalarını kolaylaştırmada yardımcı. Mavri Mira Kurulu’nca yönetilen Rum okullarının izci örgütleri, yirmi yaşını geçmiş gençlerin de katılmasıyla geliştiriliyor.
Ermeni Patriği Zaven Efendi de, Mavri Mira Kurulu’yla anlayış birliği içinde çalışıyor. Ermeni hazırlığı da tümden Rum hazırlığı gibi ilerliyor.
Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz kıyılarında kurulmuş ve İstanbul’daki yönetim yerine bağlı Pontus Cemiyeti kolaylık ve başarıyla çalışıyor. (Belge 2)”. Bu durum karşısında aranan kurtuluş yolları hakkında SÖYLEV’deki bilgiler özetle şöyledir:
“Durumun dehşet ve vahameti karşısında, her yerde, her bölgede birtakım kişilerce, kurtuluş yolları düşünülmeye başlanmıştı. Bu düşünceyle başlatılan girişimler, birtakım örgütler doğurdu. Örneğin; Edirne ve yörelerinde Trakya-Paşaeli adında bir dernek vardı. Doğu’da (Belge: 3) Erzurum ve Elazığ’da (Belge:4), genel merkezi olmak üzere Vilayet-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiye ti (Doğu İlleri Ulusal Hakları Savunma Derneği) kurulmuştu. Trabzon’da Muhafaza-i Hukuk (Hakları Koruma) adlı bir dernek varolduğu gibi İstanbul’da da Trabzon ve Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti (Trabzon ve Yörelerini Bağımsızlaştırma Derneği) vardı. Bu dernek, merkezinin gönderdiği delegelerle Of ve Rize içlerinde şubeler açılmıştır. (Belge:5,6)
İzmir’in ele geçirileceği konusunda, mayıs’ın onüçünden beri, açık belirtiler gören, İzmir’de birtakım genç yurtseverler ayın 14/15’inci gecesi bu üzücü durumu aralarında görüşmüşler; bir oldu-bittiye geldiği kuşku götürmeyen bu Yunan girişiminin, İzmir’i Yunanistan’a katmakla sonuçlanmasını önlemek konusunda düşünce birliğine varmışlar ve Redd-i İlhak (Katmayı Engelleme) ilkesini ortaya atmışlardır. Aynı gece, bu ilkenin yayılmasını sağlama amacıyla, İzmir’de Yahudi Maşatlığı’na toplanabilen halkça bir gösteri yapılmışsa da ertesi gün sabahleyin Yunan askerlerinin rıhtımda görülmesiyle bu girişim umulan ölçüde bir sonuç sağlamamıştır.”
Bu bilgilerin ardından ATATÜRK, sözü edilen derneklerin kuruluş maksatları ve siyasi hedefleri konusunda bilgi vermiş ve bunun ardından da Yurt içinde ve İstanbul’da ulusal varlığa düşman kuruluşları anlatmıştır. Bunlardan bilhassa Kürt Teali Cemiyeti (Kürt Yükseltme Derneği), Teali-i İslam Cemiyeti (İslam-ı Yükseltme Derneği), İngiliz Muhipler Derneği (İngiliz Severler Derneği) ve Amerikan Mandasını (Güdümünü) isteyenlerin içyüzlerini belgelerle açıklamıştır.
Devam edecek. Hoşça kalın…
27 EKİM TOKAT GAZETESİ
