By YEŞİLIRMAK BİZDEN DAVACI
Yeşilırmak, yurdumuzun Karadeniz’e dökülen önemli bir ırmağıdır. Koyulhisar güneyindeki Kösedağ’ın batı yamaçlarından inen derelerin birleşmesi ile Tozanlı Çayı adıyla ortaya çıkar. Üzerinde 1966 yılında baraj kurulan Almus Çayı’nı soldan alır; TOKAT şehrinin içinden geçerek, Gümenek’ten itibaren sağlı sollu sulama kanallarıyla geniş ve toprağı verimli Kazova’yı sular. Turhal Şehri yakınında Zile Çayı’nı; kuzey batıya doğru akarak, Amasya’nın 18.km güneyinde önemli kolu olan Çekerek Suyu’nu alır. Amasya Boğazını geçtikten sonra da Tersakan Çayı’ını alır, ileride Taşova’ya girer ve kendisinden daha uzun olan Kelkit Suyu ile birleşir ve hemen kuzeye yönelerek Canik dağlarının içine girer, küçük ovalarla dar boğazların yer aldığı ormanlık bir kesimden geçerek Çarşamba Ovası denilen deltasının kuzeybatı köşesinde (Civa burnu) denize dökülür.
Yeşilırmak’ın uzunluğu Kösedağ ile deniz arasında 468 km.dir. Kelkit Çayı (uzunluğu 373 km.) kaynağı ile Yeşilırmak ağzı arasındaki uzunluk 52 km’ye varır. Yeşilırmak’ın suları ilkbaharda kabarır, yaz sonlarında en düşük düzeye iner.
Vel’hasıl Yeşilırmak, kollarıyla birlikte (9) ilimizi etkileyen geniş ve uzun bir havza ve başlıbaşına bir ekosistemdir. Bir su havzası demek, tek kelimeyle milyonlarca insanı ve başka canlı varlıkları (bitki-hayvan) yaşatan “hayat kaynağı” demektir. Gümüşhane, Sivas, Tokat, Amasya ve Samsun YEŞİLIRMAK’tan yararlanan illerin başından gelir. Bilhassa TOKAT, gerek ana kolu Tozanlı, gerekse en büyük yan kolları Kelkit ve Çekerek çaylarıyla beraber Yeşilırmak’la en çok içiçe olan ve özdeşleşen ilimizdir. O halde onun kıymetini en çok kim bilmeli? Herhalde TOKAT, yani TOKATLILAR bilmelidir.
Tokatlılar olarak Yeşilırmak’ın kıymetini ne kadar bildiğimize gelince, onun haline bakın anlarsınız demek lazım. Bir defa Yeşilırmak artık yeşil yeşil akmıyor. Çünkü ona o rengi veren yosun türü artık yok. Önce o yosunlar yok oldu, sonra balıklar. Onu fosseptik çukuru gibi kullandık ve çöplük haline getirdik. Hayat kaynağımıza nankörlük ancak bu kadar olurdu!
Onun doğal rengini ve güzelliğini, içini ve dışını berbat ettik. Şehrin tam içi olan, Gümenek’ten itibaren Köprübaşı’nı oradan da Ballıca Oteli’ne kadar bir bakın haline Yeşilırmak’ın. Onunla Köprübaşı’nda birleşen Behzat deresinin halini hiç sormayın. Sağ ve sol sulama kanallarındaki çöp kirliliğini ise şimdilik içlerinden akan su kapatıyor. Diplerindeki her neviden çöplerle kirlenen sularla da ürünlerimizi suluyoruz.
Bir türlü Yeşilırmak’ı Behzat deresini ve sulama kanallarını temiz tutmayı beceremedik. Sürekli kirleterek suç işledik. Çevresini de bir türlü doğru düzgün düzenleyemedik. Yeşilırmak’a nankörlük ettik ve etmekteyiz.
Yeşilırmak hepimizden davacıdır.
16 TEMMUZ TOKAT HABER GAZETESİ
